KILAR | BACH | HAYDN

Po Roku Beethovenowskim powoli zaczynamy sięgać po utwory pozostałych klasyków wiedeńskich. Tym razem w programie koncertu symfonia Haydna, zapamiętanego przez historię jako ten, który ustalił wszystkie zasady po to, żeby następnie Mozart i Beethoven mogli je swobodnie łamać. Jeżeli byli Państwo kiedyś w takiej sytuacji, wiecie jak niewdzięczna to rola.


Bardziej kompleksowo życiorys Josepha Haydna omówimy jeszcze w przyszłości, natomiast teraz istotna jest jego trzydziestoletnia służba na dworze książąt Esterházych – węgierskiej rodziny arystokratycznej, która na owe czasy była absurdalnie bogata. Dokładnie 1 maja 1761 roku Haydn przekroczył próg zamku w Eisenstadt jako książęcy kompozytor, dyrygent, opiekun księgozbioru i instrumentów, a także zwierzchnik personelu muzycznego. Rok później księstwo objął Miklós József „Wspaniały”, a pięć lat później rozpoczęto wznoszenie olśniewającego pałacu Esterháza, ze stu dwudziestoma pokojami zdobionymi złotem. Nic więc dziwnego, że w tak dogodnych warunkach Haydn skupił się na pisaniu setek utworów, w tym 523 pieśni, 321 dzieł muzyki kameralnej i 24 oper – prawie wszystkich na użytek książęcego dworu.

Wiele spośród symfonii Haydna (napisał ich aż 108) ma w dzisiejszych czasach mniej lub bardziej trafne przydomki. Tytuł „Filozof” nie pochodzi od samego kompozytora, ale znalazł się na jednej kopii nut z jego czasów. Od ponad dwustu lat nie ustaje filozoficzno – muzykologiczna dyskusja nad jego uzasadnieniem. Niektórzy uważają, że naprzemienne partie solowe symbolizują padające na przemian pytania i odpowiedzi. Inni z kolei doszukują się muzycznego obrazu zadumanego filozofa, niepomnego na tykający zegar i upływający czas. Jeszcze inni kwitują, że jest on nieadekwatny, gdyż w przebiegu symfonii myślicielska żarliwość ustępuje miejsca emocjonalnym uniesieniom…

Po niniejszym koncercie i Państwo mogą włączyć się w tę dyskusję. My jednak pozostajemy wierni Beethovenowi, który powiedział: Muzyka jest większym objawieniem, niż cała mądrość i filozofia.